Kleur

Kleur is een elementair natuurverschijnsel. 

 

ACC systeem

Het ACC (Acoat Color Codification)  is het kleursysteem van Sikkens. In de kleurnotatie worden de kleurtoon, lichtheid en verzadiging benoemt. 

 

Achromatische kleuren

Achromatische kleuren zijn kleuren die geen kleurtoon informatie bevatten, Dus grijze, zwarte en witte kleuren, zonder rood, geel blauw of groen.

 

Chemische kleuren

Chemische kleuren zijn kleuren die een meer of mindere mate van duurzaamheid hebben. We kunnen ze verbinden met voorwerpen, bijvoorbeeld aan de buitenzijde of door en door.
Chemische kleuren worden gevormd door stoffen. Deze zijn onder te verdelen in twee soorten. Pigmenten zijn deeltjes die onoplosbaar zijn in een vloeistof. Ze worden veel gebruikt in bijvoorbeeld in de verfindustrie.
Kleurstoffen zijn deeltjes die oplosbaar zijn in een vloeistof. Ze worden veel gebruikt in bijvoorbeeld de textielindustrie.

 

Chromatische kleuren

Chromatische keuren zijn kleuren die chroma bevatten, dat wil dus zeggen rood, blauw, geel of groen of tussne kleuren hiervan. 

 

Chromaticiteit

Mate van verzadiging van een kleur ten opizhte van zijn grijswaarde

 

CIE

CIE staat voor Commission International de l` Eclarage, dat wil zeggen de Internationale commissie voor licht. 

 

CIELAB

CIELAB is een kleurenruimte met L a b waarden (lightness, rood-groen, blauw-geel) waarmee getallen aan kleur kunnen worden toegekend om kleurverschillen uit te rekenen.

 

CMYK kleuren

De drukinktkleuren Cyaan, magenta en Yellow. De K staat voor Black (zwart). 

 

Complementair

Aanvullend, tegen overelkaar staand. Complementaire kleuren zijn kleuren die elkaar in balans brengen. zie ook nabeeld.

 

Colorimeter

Conventionele kleuren

De kleurnaam die als eerste opkomt, noemt men de conventionele kleur.

 

Effect kleuren

Effect kleuren zijn kleuren die een bepaald effect hebben, zoals metallic kleuren en pearlrescentkleuren.

 

Fluoriserende kleuren

Bij fluorescentie wordt de geabsorbeerde lichtenergie weer uitgezonden met een langere golflengte. Dit effect wordt veel gebruikt door politie en andere veiligheidsdiensten om goed zichtbaar te zijn. Licht van een kortere golflengte wordt dus geabsorbeerd (bijvoorbeeld paars), maar licht met een langere golflengte wordt gereflecteerd (oranje of geel).

Forforiserende kleuren

Bij fosforescentie wordt het geabsorbeerde licht op een later tijdstip weer uitgezonden. Het is het verschijnsel dat een stof na te zijn belicht in het donker nog een poos blijft nalichten. De term betekent ongeveer lichten als fosfor. Het fosforpigment wordt veel toegepast bijvoorbeeld bij lichtknoppen, zodat deze ’s nachts makkelijker te zien zijn doordat ze dan oplichten.

Fysiologische kleuren

Fysiologische kleuren zijn het sterkst met de mens verbonden. Wanneer we een tijdje naar een kleur gekeken hebben en dan ons oog richten op een licht kleurloos vlak, dan verschijnen er, of we willen of niet, kleuren op dit vlak. Dit worden de nabeelden genoemd van de kleuren waar we eerst naar keken.
Een soortgelijk verschijnsel ontstaat als je enige tijd naar een helder verlicht voorwerp tegen een donkere achtergrond hebt gekeken. Als je de ogen sluit, zie je als nabeeld een donker voorwerp tegen een lichte achtergrond verschijnen.
Deze kleuren verdwijnen weer, je kunt ze niet fotograferen en toch nemen we ze waar. Het zijn kleuren die ontstaan in onszelf.

Fysische kleuren

Fysische kleuren zijn kleuren die zich buiten onszelf bevinden. Ze komen tevoorschijn door bepaalde processen in de natuur (bijvoorbeeld bij het ontstaan van de regenboog) of als we door middel van instrumenten proeven doen met licht (bijvoorbeeld de breking van het licht door een prisma). Kenmerkend is dat deze kleuren weer verdwijnen op het moment dat het natuurlijke

 

Grijswaarde

zie lichtheid

 

Healing Environment

Een omgeving die herstel, welzijn en beleving zodanig ondersteunt dat zij bevorderend werkt op genezing

 

Helderheid

De mate van niet vervuiling met zwart en wit. De term helderheid is verbonden met licht kleuren.

 

Kleurcollectie

Verzameling kleuren waarin niet een logisch verband is.

 

Kleurattributen

Kleurordeningsystemen

Een verzameling kleuren waarin een logisch verband zit en beschreven wordt door kleurtoon, lichtheid en verzadiging of andere kenmerken van kleur.

 

Kenmerken van kleur

Kenmerken van kleur zijn eigenschappen van kleur die je kan benoemen. We onder scheidden Kwalitatieve (zout, zoet, licht warm koud etc) en Kwantitatieve (kleurtoon, lichtheid etc) Kenmerken van kleuren worden ook wel kleurattributen genoemd.

Kleurencirkel

De kleurencirkel geeft de relatie tussen chromatische kleuren weer.

 

Kleurharmonie

We spreken van kleurharmonie als twee of meer kleuren bij elkaar passen.

 

Kleur similariteit

Gelijkheid in kenmerken van kleur

 

Kleurenlezers

Kleurmeters zijn bedoeld een kleurnotatie van een kleurcollectie of kleursysteem weer tegeven, Kleurenlezers zijn gebaseerd op de technologie van de tristimulusmeter, maar in plaats van de XYZ of Lab getallen weer te geven, zoekt de software in een database welke kleur van het gekozen kleursysteem bij de XYZ-waarden hoort. Het resultaat is dat de dichtstbijzijnde of best overeenkomende kleur uit het gekozen kleurordeningsysteem wordt getoond.

Kleurtoon

De kleurtoon zegt veel over de kleur, hij geeft de kleur een naam. Bijvoorbeeld rood, groen, geel, oranje. We weten dan in welke richting we moeten denken. Dit zegt echter niet alles over de kleur. Wat voor de een rood is kan voor de andere meer naar oranje of naar blauw gaan.

 

Kleurverschillen

Als je met een spectrofotometer of een tristimulusmeters een kleur hebt gemeten en je wilt deze vergelijken met de kleur die je voorgeschreven hebt (standaard kleur) kun je het kleurverschil bepalen. Je kunt het verschil tussen twee kleuren zien als de afstand tussen de coördinaten van die kleuren in een kleurenruimte. Hierbij kan de CIE-kleurenruimte goed gebruikt worden. Om de afstand te berekenen, dus in een getal uit te drukken, gebruikt men kleurverschilformules.

 

Kwantitatieve kenmerken van kleur

Kenmerken van kleur die met een getal of cijfer is te benoemen, zoals kleurtoon, lichtheid, verzadiging.

 

Kwalitatieve kenmerken van kleur

Geleikheid in kenmerken van kleur

 

Late perceptie

heeft betrekking op complete objecten zoals een huis, bal of een tafel. Late (of hogere) perceptie vindt meer bewust plaats.

 

Levendigheid

Een kleurkenmerk om de mate van afwijking van de kleur ten op zichte van neutraal zwart aan te geven

 

Lichtheid

De lichtheid staat voor de mate waarin een kleur het licht reflecteert en wordt in verschillende systemen aangeduid door middel van cijfers.

 

Inherente kleur

Een andere manier om een kleur te meten, kan ook zonder dure kleurmeters. De identificatie van een kleur kan door een waarnemer gedaan worden op basis van visuele waarneming en ervaring. In plaats van een kleurmeter hebben we een set kleurstalen nodig, zoals bijvoorbeeld een kleurenwaaier. Een match of een close match kan dan worden gevonden tussen een oppervlak en de kleur in de kleurenwaaier. 

 

Metallic kleuren

Kleuren waarin kleine metalen deeltjes in zijn verwerkt. Metalllic kleuren geven een lichtheidsflop

 

Nabeeld

Een fenomeen waarbij we als we naar een kleurbeeld bewust of onbewust een fysiologische kleur wordt gemaakt. Dit proces kan bewust gemaakt worden door naar intens naar een kleur te kijken en vervolgens naar een witte of grijze achtergrond te kijken. Het lichtbeeld wat zichtbaar wordt is het nabeeld. Nabeeld kleuren zijn wetmatige kleuren en de basis voor kleurharmonie, 

 

Neutrale kleuren

Kleuren waar geen rood, geel blauw of groen in zitten, maar alleen zwart en wit. Ook wel achromatische kleuren genoemd.

 

netvlies (retina)

Het netvlies bevat twee soorten lichtgevoelige zenuwcellen, de staafvormige en de kegelvormige, ook wel de staafjes en de kegeltjes genoemd. De staafjes werken bij lage lichtniveaus (zoals ’s nachts) en leiden alleen tot de waarneming van licht-donker variaties, dus zonder kleurinformatie. De kegeltjes werken bij hogere lichtniveaus zoals daglicht en zijn gevoelig voor rood, groen en blauw licht

Perceptionele kleur

De perceptionele kleur van een oppervlak wordt vastgesteld door met kleurstalen op een afstand de kleur te meten.

psychologische kleuren

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Quisque finibus commodo nibh, ut elementum velit sollicitudin at. Donec suscipit commodo risus. Nunc vel orci eget ligula elementum consequat. Fusce velit erat, convallis scelerisque aliquet ut, facilisis egestas tellus. Quisque sit amet sapien placerat, ultricies sapien ut, vestibulum ex.

Psychofyschische kleur

Als de identiteit van een kleur is vastgesteld met een kleurmeter dan spreken we van een psychofysische kleur.

Receptkleur

De pastakleuren die hiervoor gebruikt worden noemen we receptkleuren. Ook rood, groen en blauw (de lichtkleuren) en cyaan, magenta, yellow, en zwart (CMYK, drukinkt kleuren) zijn receptkleuren. De receptkleuren worden ook wel moederpasta’s of moederkleuren (verf) of masterbatches (plastic) genoemd.

 

RGB

De lichtkleuren rood, blauw en groen. Met de RGB kleuren is het mogelijk alle kleuren te maken.

 

Opaak

Dekkend

Saturatie

Kleurrijkheid van een gebied, beoordeeld in verhouding tot de helderheid ervan

Saturatie wordt berekend met de volgende formule.


Spectrofotometer

Een spectrofotometer meet per golflengte de reflectie of de transmissie van het licht dat op of door een object schijnt. Dit levert de nauwkeurigste informatie met betrekking tot kleur op, immers alle andere afgeleide grootheden (zoals XYZ en L*a*b*) kunnen dan uitgerekend worden. Spectrofotometers zijn duurder dan tristimulusmeters, maar hebben ook meer mogelijkheden. Naast kleurverschilberekening worden ze ook gebruikt voor het ontwikkelen van kleurrecepten.

Spectraal profielkleur

Een geverfd oppervlak absorbeert en reflecteert het licht op verschillende manieren. Dit kan gemeten worden met een spectrofotometer en gepresenteerd worden in een grafiek. Zo’n grafiek is de identificatie van de kleur en is de spectrale reflectieprofiel.

Substantiekleuren

Namen van pigmenten worden vaak gebruikt voor de verschijning van die pigmenten, zoals bijvoorbeeld vermiljoen. Vermiljoen is een van de meest bekende synoniemen van rood.
Pigmenten en kleurstoffen worden ook wel substantiekleuren (stofkleuren) genoemd.

Synesthesie

Het verschijnsel dat, wanneer een zintuig geprikkeld wordt, men ook gewaarwordingen van een ander zintuig ervaart.

Tristimulis meters

Zoals de benaming al aangeeft meten tristimulusmeters (ook wel colorimeters of chromameters genoemd) rechtstreeks de CIE tristimuluswaarden XYZ. Deze instrumenten meten het oppervlak op basis tenminste drie filters. Deze filters zijn rood, groen en blauw. De tristimulusmeters meten per filter de reflectie van het oppervlak. De filters zijn zo ontworpen dat ze de CIE color matching functions zo goed mogelijk benaderen, en zodoende overeenkomen met de definitie van de standaardwaarnemer (de gemiddelde ooggevoeligheid van een aantal mensen). De CIE color matching functions is de kleurindruk van de standaardwaarnemer omgezet in getallen. De output van een colorimeter lijkt dus sterk op de respons van de standaardwaarnemer. Tristimulusmeters worden met name gebruikt voor kleurverschilmeting en zijn goedkoper dan spectrofotometers.

Verzadiging

Met het begrip verzadiging wordt aangeduid hoeveel er van de zuivere kleurtoon aanwezig is in het kleurbeeld. Een kleur is laagverzadigd als er veel zwart en/of wit in het kleurbeeld aanwezig is. De verzadiging is dus een maat voor de zuiverheid van een kleur.

Verzadiging kan chromaticiteit zijn of saturatie.

 

Vroege perceptie

is gericht op de analyse van kleur, vorm, locatie en beweging. Vroege perceptie geschiedt snel en grotendeels onbewust.

 
author avatar
Mark Kotterink Directie/kleurexpert

Kleurenworkshops

Workshop Toegepaste Kleurpsychologie
Workshop Toegepaste kleurkunde in gezondheidszorg
Cursus Toegepaste Kleurtechniek
RAL Kleurtraining, efficiënt werken met RAL

Meld je aan voor de nieuwsbrief!!

Geoptimaliseerd door Optimole