(deel 2 van het groene huis van Ineke in Den Helder)

Waarom kennis van kleur belangrijk is | kennis van kleurzorgt voor goede communicatie

Dinsdagmiddag 24 september om 14. 00 uur heeft rechter Lomanschriftelijk uitspraak gedaan. De rechter gaat mee met de gemeente dat de kleurniet voldoet aan de welstandnota van 2015 en het appeltjesgroen te fel is enniet past binnen de omgeving.

Citaat uit het vonnis: “”Meteen heel licht pastelgroen zou de woning zich in de omgeving voegen, maar de nua angebrachte kleuren zijn te opvallend: de woning is een dissonant in deo mgeving, de woning voldoet niet aan de redelijke eisen van welstand. Er is hier sprake van een exces.

De voorzieningen rechter heeft waargenomen dat het groen op de gevel erg fel is en dat de kleuren op andere gevels in de omgeving niet zo fel zijn. De woning van verzoekster wijkt in dat opzicht buitensporig af van de andere huizen in de wijk. De woningen met de rode en donkergrijze gevels wijken eveneens af van de omgeving, maar niet buitensporig omdat die kleuren niet fel zijn zoals het groen op de woning van verzoekster.

In het advies van 10 januari2019 heeft de commissie bezwaarschriften geoordeeld dat “de last tot het verven in een pastelkleur te onbepaald is” en dat “met pasteltinten bijzonder felle kleuren kunnen worden gemaakt”. De commissie heeft geadviseerd om de last op dit punt in de beslissing op bezwaar te concretiseren. Voorstelbaar is, aldus de commissie, “dat de last limitatief zal gaan verwijzen naar een aantal kleuren die bij de wijk [woongebied] passen met bijbehorende RAL-codering of een ander soortige aanduiding.”

Aldus de uitspraak.

Ineke moet van de bestuursrechter haar huis overschilderen. Ze heeft al aangegeven dat ze in beroep wil gaan.

De bestuursrechter verwijst in haar vonnis naar de welstandsnota 2015 van Den Helder. Reden voor mij om eens de welstandsnota van Den Helder door te nemen. Hieronder een greep van wat de welstandscommissie van Den helder beschrijft in haar welstandsnota overkleur in de verschillende wijken.

• Het kleur- en materiaalgebruik is neutraal en ingetogen en afgestemd op het karakter van de omgeving en/of het hoofd gebouw. Geen felle, contrasterende en/of bonte kleuren en geen (geprofileerd)plaatmateriaal zoals damwandprofielen of golfplaat.
• De gevel kent ingetogen matte kleuren: felle kleuren en wit of zwart voor grote vlakken worden vermeden. Het kleurgebruik is terughoudend en materiaaleigen. De uitstraling wordt vooral bepaald door de kleur en textuur van de toegepaste materialen.
• Eigentijdse materiaal- en kleurgebruik is mogelijk mits ondergeschikt en met respect voor de aanwezige karakteristieken uitgevoerd. Toepassing van hout voor kozijnen is het uitgangspunt. – Geen sterk contrasterende, felle of bonte kleuren.
• Geen sterk contrasterende of felle kleuren. Kleur- en materiaalgebruik is afhankelijk van architectuurstijl in de omgeving. Voor bepaalde woonbuurten, zoals Boatex en Duindreef, zijn gekleurde gevels juist kenmerkend.
• Als er sprake is van in ernstige mate strijd met redelijke eisen van welstand is er sprake van een exces. Een exces kan betrekking hebben op toepassing van felle of contrasterende kleuren op gevels die zichtbaar zijn vanaf de openbare ruimte;

Wat opvalt is dat er steeds drie begrippen naar voren komen: felle kleuren, geen sterk contrasterende kleuren, en geen bonte kleuren. Waarbij de vermelding voor de wijk van Ineke, Boatex, specifiek is dat gekleurde gevels juist kenmerkend zijn.

Felle kleuren, bonte kleuren, geen sterk contrasterende kleuren

In de volksmond wordt dit vaak gebruikt, en dan bedoelt men vaak kleuren die intens zijn, dit noemen we als professionals, hoog verzadigde kleuren. Maar het begrip fel is niet een begrip dat we gebruiken voor – zoals we dat noemen- materiaal eigen kleuren. Fel is een begrip wat we gebruiken voorlichtkleuren. Een lamp is fel, de lamp geeft veel licht af. Als je dit zou doortrekken naar de betekenis van fel bij materiaal eigen kleuren kun je zeggen dat het begrip fel te maken heeft met de lichtheid van een kleur, de reflectie.

Bonte kleuren

Interessant is dat in de welstandsnota ook het begrip bonte kleuren wordt genoemd. Dit komt van de kleurenleer van Ostwald. Ostwald ging uit van het principe van de drie aspecten kleur, zuivere kleurtoon, en wit en zwart. Hij verdeelde kleuren in twee hoofdgroepen: de onbonte kleuren en de bonte kleuren. Bonte kleuren. zijn de kleuren die een kleurtoon bevatten. Hij geeft drie manieren aan, waarop een bonte kleur kan veranderen: door wijziging van de kleurtoon, dat wil zeggen door menging met een andere bonte kleur; door oplichten of verdonkeren, dat wil zeggen doormenging met wit óf zwart; door menging met grijs (wit en zwart).

Geen sterk contrasterende kleuren

Wat zijn contrasterende kleuren? Itten heeft in zijn kleurenleer een aantal kleurcontrasten benoemd, die bedoelt waren voor het analyseren van schilderijen. In 2017 is onderzoek gedaan door De Boon en Bakker naar de relatie tussen onze zintuigen en kleurcontrasten. De Boon en Bakker definieerden 12 kleurcontrasten.

Terug naar het huis van Ineke, de welstandsnota en de uitspraak

In de welstandsnota wordt aangegeven dat bonte kleuren juist kenmerkend zijn  voor de wijk Boatex. Wieeen rondje door de wijk rijdt, ziet direct dat er weinig bonte kleuren zijn, een rood huis, een geel, een groen, maar overwegend witte en offwhite en grijze gekleurde huizen. En dan natuurlijk het appelgroene huis van Ineke.

Te fel

Te fel? Materiaal eigen kleuren kunnen dus niet te fel zijn, wel te verzadigd.  Een huis kan dus ook niette fel van kleur zijn. Waarschijnlijk wordt hier bedoeld dat het huis te hoogverzadigd is. Als je naar het begrip fel, in te betekenis van kleur en licht kijkt, dan is het groen veel minder fel dan het wit en de-off wit gekleurde huizen die in de wijk staan. Het licht van deze huizen wordt veel meer gereflecteerd dan het groene huis van Ineke. Of te wel, kun je wel zeggen dat het huis te fel is? In ieder geval is het niet een begrip die in een professioneel welstandsnota hoort waar het over kleur gaat. En ook al wordt verzadiging bedoeld, de juiste termen gebruiken zorgt voor minder discussie en problemen.

Bont.

Iets wat de gemeente Den Helder niet kan zeggen is dat het huis van Ineke niet voldoet aan: “Voor bepaalde woonbuurten, zoals Boatex enDuindreef, zijn gekleurde gevels juist kenmerkend.” Maar is de wijk Boatex wel zo kenmerkend om haar gekleurde gevels als merendeel wit en off-white zijn ? Eigenlijk is het merendeel van de wijk niet overeenkomstig de welstandsnota. Kwakleur het huis van Ineke wel.

Geen sterk contrasterende kleuren

De grote vraag is wat wordt hier mee bedoeld? Wanneer is het sterk contrasterend? Het lijk er op dat men hier over geleverd is aan de willekeur. Daarnaast de vraag, welke contrasten? Hierboven heb ik al benoemd dat we 12kleurcontrasten kunnen onderscheiden. Wanneer zijn die te contrasterend? In de welstandsnota wordt hier verder niet op ingegaan. Als je rondt rijd in de wijk van vindt je een donkergrijs huis naast een wit huis. Een lichtheidscontrast. En ja, een groot lichtheidscontrast. Of het rode huis naast het grijze huis. Ook een sterk contrast. En het witte huis naast het rode huis, met daarnaast weer een geel huis. Een bonte verzameling van verschillende sterke contrasten. Als je de LRV gaat meten zul je bijvoorbeeld zien dat het lichtheidscontrast tussen de witte en donkergrijze gevel groter is dan het lichtheidscontrast tussen de groene gevel van Ineke’s huis en de witte gevel van haar buurman.

Een exces

In de welstandsnota wordt aangegeven: Als er sprake is van in ernstige mate strijd met redelijke eisen van welstand is er sprake van een exces. Een exces kan betrekking hebben op toepassing van felle of contrasterende kleuren op gevels die zichtbaar zijn vanaf de openbare ruimte;

Nu even terug weer terug. Als we kijken naar de witte -enoff white gevels en de grijze gevels dan kunnen we concluderen dat deze gevels niet overeen komen met het: “kenmerkend om haar gekleurde gevels”. Je kunt dus zeggen dat deze neutraal gekleurde gevels in strijd zijn met de eisen van de welstand.

Interessant is te zien dat de gemeente Den Helder de andere gekleurde huizen geen excessen vindt. Terwijl de verzadiging van die gekleurde huizen (lees felheid voor de leek) niet zoveel afwijk van het huis van Ineke. De rechter geeft wel aan dat De woningen met de rode en donkergrijze gevels wijken eveneens af van de omgeving, maar niet buitensporig omdat die kleuren niet fel zijn zoals het groen op de woning van verzoekster. Hier is het wonderlijk dat de rechter niet aangeeft dat deze huizen wel voldoen aan de welstandsnota, namelijk gekleurde huizen , terwijl de lichte huizen eigenlijk niet voldoen..

Waarom is de kleur van het huis van Ineke dan wel een exces? Dit heeft er te maken dat andere bont gekleurde gevels, met hoog verzadigdere kleuren, in een rijtje staan en daarbij het beeld creëren “kenmerkend om haargekleurde gevels”. Terwijl het huis van Ineke in een rijtje huizen staat van witte en off-white en grijze gevels. Tja, en als je alleen naar een rijtje huizen kijkt en niet naar de wijk, is het huis een exces.

Wonderlijk in de uitspraak van de voorzieningenrechter is dat ze stelt dat ook de andere gekleurde huizen niet binnen de omgeving passen, maar de welstandsnota lezende voldoen ze wel aan “kenmerkend om haar gekleurde gevel”.

Ik vraag me af als het huis van Ineke naast het gele huis, of rode huis had gestaan of er dan ook nog sprake was geweest van een exces.

Een ding is duidelijk: het is erg lastig om te voldoen aan de welstandsnota van Den Helder als die niet consequent wordt uitgevoerd, of niet duidelijk is.

#kleuracademie #kleurenschool #denhelder #groenehuis #pastelkleuren#pastel #ineke #denhelder #kleurinstituut #kleurenarchitectuur #architectuur #kleur#welstandsnota #kleurenschool #vonnis #voorzieningenrechter

Mark Kotterink Directie/kleurexpert

Bekijk volledige biografie