Het groene huis van Ineke in Den Helder
De laatste weken was het overal te zien: in kranten, op televisie bij Hart van Nederland, in YouTube-filmpjes en op LinkedIn-posts. Het groene huis van Ineke in Den Helder. De gemeente eist dat Ineke haar huis overschildert omdat de kleur niet passend zou zijn binnen het straatbeeld. Inmiddels ligt de zaak bij de rechter, die binnen twee weken uitspraak zal doen. Wat is er precies aan de hand?
Bezoek aan Pluto
Aan de straat Pluto in Den Helder is het huis niet te missen. Het groene huis staat aan het water, links van de weg. Het valt op — zonder twijfel. Wie door de wijk rijdt, ziet een bonte mix van achromatische en chromatische gevels, allemaal geschilderd. In de krant had ik al wat gelezen, maar het uit eerste hand horen is natuurlijk het beste. Dus belde ik aan bij het groene huis. Ineke deed open en nodigde me vriendelijk uit.
“Ik hóu van kleur, dit is toch fantastisch? Ik begrijp het probleem niet! Deze kleur zit er al jaren op, en nu ineens is het een probleem.”
Gekleed in een roze broek en magenta trui vertelt Ineke enthousiast haar verhaal. Ze houdt van groen, vroeg de schilder om een appeltjesgroene tint en genoot van het resultaat. Tot de nieuwe buurman kwam wonen. Die vond de kleur te fel, omdat het licht weerkaatst op zijn witte muur. Hij diende een klacht in — eerst bij de buren, toen bij de gemeente. De gemeente nam het over en concludeerde dat de kleur niet paste binnen het kleurbeleid van de wijk, waar zogenaamd pastelkleuren verplicht zijn.
Maar: is appeltjesgroen een pastelkleur? En belangrijker nog: mag een gemeente bepalen welke kleur je huis heeft? De juridische vraag laat ik aan de rechter, maar als kleurexpert vind ik vooral de esthetische en perceptieve kant interessant.
Wanneer spreken we over pastelkleuren?
Rijd je door de wijk, dan lijkt het erop dat de gemeente haar eigen definitie niet helder heeft. Want naast het groene huis van Ineke staan veel meer woningen die geen pasteltint hebben. De meeste gevels zijn óf te wit, óf te zwart, óf te verzadigd.
Volgens Wikipedia is een pastelkleur “een zachte kleur, verkregen door een zuiver pigment te mengen met wit of lichtgeel.” Maar waar ligt de grens? Wanneer is een kleur niet meer zacht, maar fel? Volgens mij zijn er drie grenzen:
- De witte kant – te veel wit, dan spreken we over off-white.
- De zwarte kant – te veel zwart, dan wordt de kleur te zwaar.
- De verzadigingskant – te veel pigment, dan is de kleur te intens.
In het Natural Colour System (NCS) bestaat een kleur uit drie componenten: zwart-aandeel (S), wit-aandeel (W) en kleuraandeel (C).
Een pastelkleur heeft typisch meer dan 50% wit in het totale kleurbeeld. Enkele grensreeksen voor het witgehalte zijn:
1040, 2030, 3020, 4010, 4505.
Bijvoorbeeld: bij S1040 is het witgehalte 100 – (10 + 40) = 50%.
Voeg je nog meer wit toe, dan spreken we over off-whites: kleuren met maximaal 5% verzadiging en 45% zwart.
Met die definitie ontstaat automatisch een herkenbaar gebied binnen de NCS-ruimte dat we als pastelkleuren kunnen beschouwen.
Waarom vinden we het groene huis niet mooi?
Appeltjesgroen is op zichzelf een prachtige kleur. In de natuur komen talloze tinten appeltjesgroen voor — van jonge bladeren tot vers gras. Toch vinden veel mensen de kleur op een gevel storend. Dat komt door associatie.
We bouwen huizen traditioneel met aardkleurige materialen zoals baksteen, hout en leem. Groen associëren we met natuur, niet met architectuur. Een groene gevel voelt daardoor onnatuurlijk, minder solide. Ons brein zegt onbewust: “Dat hoort niet bij een huis.” De kleur is dus niet lelijk op zichzelf, maar niet harmonisch met het object.
Tijdens mijn gesprek met Ineke zei ik eerlijk dat de tint inderdaad erg verzadigd is. Ik begrijp dat sommige buren er moeite mee hebben. Er bestaan genoeg kleuren die zowel pastel als kleurrijk zijn — tinten waar ook Ineke zich goed bij zou voelen, zónder dat ze de wijk opschudden.
Inconsistent beleid
Het meest opvallende in deze kwestie is niet het huis zelf, maar de inconsistentie van de gemeente Den Helder. Het groene huis van Ineke is inderdaad geen pastelkleur, maar de donkergrijze, witte, rode en oranje huizen in dezelfde straat zijn dat óók niet. Dat wijst op willekeur in handhaving.
Heeft deze zaak te maken met kennis over kleur in architectuur? Ik denk van wel. Daarom nodig ik de gemeenteambtenaren van Den Helder en andere steden graag uit voor onze workshop “Kleur in Architectuur”, waarin we dieper ingaan op kleurtoepassing, perceptie en kleurregie in stedelijke context. Een goed kleurplan voorkomt dit soort conflicten – en maakt wijken visueel harmonieuzer.
Heb jij ook een kleurconflict of twijfel je over de juiste tint in jouw ontwerp? Neem contact met ons op via info@nederlandskleurinstituut.nl.
#kleuracademie #kleurenschool #denhelder #groenehuis #pastelkleuren #kleurinstituut #architectuur #kleurbeleid
